Αθλητισμός χωρίς γονείς; Δεν γίνεται!
Ο ρόλος των γονέων στον αθλητισμό συνδέεται με την εξέλιξη και την ανάπτυξη των παιδιών. Η συνεισφορά τους έγκειται στην παροχή υλικής, συναισθηματικής και ψυχολογικής υποστήριξης προς τους νεαρούς αθλητές. Η «θέση» τους τοποθετείται άλλοτε στην κερκίδα, άλλοτε στον πάγκο δίπλα στους αθλητές, άλλοτε εκτός αγώνων και προπονήσεων. Για πολλούς προπονητές το πρόβλημα με τους αθλητές είναι οι γονείς τους, ενώ για άλλους η παρουσία των γονέων είναι βοηθητική και ενίοτε απαραίτητη.
Στην περίπτωση των γονέων που τίθενται «εκτός» αθλήματος, η υπερεμπλοκή και η προσπάθειά τους να αναλάβουν τον «έλεγχο» του αθλήματος σε βάρος των νεαρών αθλητών, αποτελούν την αιτία αντιπαράθεσης με τους προπονητές. Η σύγχυση των ρόλων από την πλευρά του γονέα, προσπαθώντας να εμπλακεί σε τεχνικά στοιχεία και να δώσει πλάνο τακτικής στον αγώνα «παρακάμπτοντας» είτε «συμπληρώνοντας» τον προπονητή, δυσχεραίνει τη θέση του!
Σε αρκετές περιπτώσεις προσπαθούν να βρίσκονται ένα βήμα μπροστά από τα παιδιά, ώστε να αποτελέσουν ασπίδα προστασίας, εμπλέκονται στις διοικήσεις των συλλόγων για να είναι κοντά στα παιδιά, υποθάλποντας ωστόσο την προσωπική αυτονομία και εξέλιξη των νεαρών αθλητών. Γίνονται οπαδοί, με φωνές και συγκρούσεις στους αγωνιστικούς χώρους, αντιδικούν με αντιπάλους, διαφωνούν με τις επιλογές των προπονητών. Θέτουν τον εαυτό τους σε «διαθεσιμότητα», βρισκόμενοι εκτός αγωνιστικού χώρου, τόσο στην προπόνηση όσο και στον αγώνα.
Η εναλλακτική πρόταση εμπλέκει τους γονείς τόσο με την προπόνηση όσο και με τον αγώνα. Βοηθούν τους αθλητές παρέχοντας κυρίως συναισθηματική και ψυχολογική υποστήριξη. Θα ακούσουν, θα κατανοήσουν, θα επιβραβεύσουν, θα αφουγκραστούν τη στεναχώρια των αθλητών μετά τον αγώνα. Θα σταθούν δίπλα τους όχι με το «δεν πειράζει» αλλά παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να κατανοήσουν ότι «υπάρχει ζωή» και μετά την ήττα, ότι την επομένη μετά τον αγώνα θα συνεχίσουν να προσπαθούν, διορθώνοντας τη κατάσταση. Αυτό θα ήθελε και ο προπονητής από τους γονείς!
Οι γονείς βοηθούν τους αθλητές να κατανοήσουν την αξία της προσπάθειας, τη σημασία της προπόνησης για την εξέλιξή τους, την «ανάγκη» να βρίσκονται σε αντιστοιχία με τις επιδιώξεις του προπονητή. Θα τους εξηγήσουν ότι η κούραση στην προπόνηση είναι «απαραίτητη», στοιχείο που δηλώνει προσπάθεια και θέληση. Θα αποδεχθούν πρώτοι τον προπονητή των αθλητών, δηλώνοντας οι ίδιοι εμπιστοσύνη στο έργο του. Βοηθούν τον προπονητή να «περνάει» τη φιλοσοφία του στα παιδιά. Αυτό δεν θα ήθελε και προπονητής από τους γονείς;
Η παρουσία των γονέων είναι βοηθητική όσο και απαραίτητη στον αθλητισμό. Είναι εύκολο ως προπονητής να τους απομακρύνεις, αλλά δεν θα βοηθήσει την εξέλιξη των παιδιών. Είναι πιο λειτουργικό να τους «εκπαιδεύσεις» ζητώντας τους ορισμένα στοιχεία που θα διευκολύνουν το έργο του προπονητή και ταυτόχρονα θα ενισχύσουν τη διαδικασία ανάπτυξης των αθλητών.
Γιάννης Ζαρώτης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε ΠερισσότεραΕπικοινωνία και μάθηση μεταξύ προπονητή-αθλητών
[themify_box style=”blue info” ]Εισηγητής: Ζαρώτης ΙωάννηςΚυριακή 01/03/2015 | Ώρα:11.00-13.00[/themify_box]
- Πως η επικοινωνία καθορίζει την εξέλιξη και την καριέρα ενός προπονητή;
- Καθορισμός των στοιχείων επικοινωνίας.
- Παρέχοντας τις κατάλληλες οδηγίες.
- Πως ο αθλητής κατανοεί & μαθαίνει καλύτερα;
- Με ποιο τρόπο «δέχεται» περισσότερες πληροφορίες;
- Γιατί είναι τόσο σημαντική η ανατροφοδότηση;
- Πώς αναπτύσσεται η «λειτουργική» ανατροφοδότηση;
- Γιατί οι αθλητές αναζητούν την επικοινωνία;
- Χαρακτηριστικά του «επικοινωνιακού» προπονητή.
- Σε ποια στοιχεία επικοινωνίας ανταποκρίνονται περισσότερο οι αθλητές;
- Πότε αφομοιώνουν καλύτερα τις οδηγίες;
- Πότε επιβραβεύουμε;
- Χρησιμοποιούμε την τιμωρία και πότε;
- Πως συμπεριφερόμαστε στον αθλητή στην προπόνηση και πως στον αγώνα;
- Πως η επικοινωνία με τους αθλητές αναπτύσσει αυτοπεποίθηση και μειώνει το άγχος τους;
- Γιατί η λειτουργική επικοινωνία συμβάλλει στη βελτίωση της απόδοσης των αθλητών;
- Ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας του προπονητή (για προσωπική τους χρήση).
Κόστος συμμετοχής: 30 ευρώ
Μάθετε ΠερισσότεραΕγώ έχω αυτοπεποίθηση?
Η έννοια της αυτοπεποίθησης συνδέεται με την «αίσθηση σιγουριάς» που αντλεί κάποιος από τον εαυτό του. Είναι η «εμπιστοσύνη» που εμφανίζει κάποιος για την ικανότητά του σε ορισμένες συνθήκες, η διάχυτη πεποίθηση ότι «θα τα καταφέρει». Παρέχει στο άτομο θετικό συναίσθημα, βελτιωμένη διάθεση, εκλύει ενέργεια και αποφασιστικότητα. Ακόμη και σε καταστάσεις δύσκολες, ο έχων αυτοπεποίθηση θα το προσπαθήσει αρκετά και τελικώς «θα φέρει το έργο σε πέρας».
Είναι έννοια την οποία αναζητά ο καθένας, είναι ό,τι θα ήθελαν οι γονείς να έχουν τα παιδιά τους, θεωρείται «κλειδί» για την εξέλιξη του ανθρώπου. Αναζητώντας αυτοπεποίθηση, η προφανής ερώτηση σχετίζεται με το αν είναι εφικτό να την αποκτήσει ο καθένας. Για να βρει κανείς τον τρόπο που καλλιεργείται, θα χρειαστεί να την «αναλύσει» στα συστατικά που την αποτελούν.
Συνδέεται άμεσα με την έννοια της αυτοεκτίμησης (τη συναισθηματική αξία του εαυτού) και δομείται επάνω σ’ αυτή. Είναι δύσκολο να «εμπιστεύομαι τον εαυτό μου, ενώ δεν πιστεύω ότι αξίζω». Αποτελεί τη βάση και τροφοδοτείται ταυτόχρονα από την αυτονομία καθώς «εμπιστεύομαι τον εαυτό μου γνωρίζοντας ότι μπορεί να λειτουργεί και μόνος του».
Η ανάπτυξή της αναφέρεται κυρίως στο πόσο ενεργητικό-λειτουργικό είναι το άτομο. Όσο πιο πολλές ενέργειες πραγματοποιεί κάποιος, όσο περισσότερο κινητικός είναι και παράλληλα «απολαμβάνει» τα αποτελέσματα των ενεργειών του, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίζει υψηλή αυτοπεποίθηση. Η αυτοπεποίθηση εμπεριέχει αρκετή ενεργοποίηση, «είναι παράδοξο να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου ενώ δεν κάνεις τίποτα!»
Η μειωμένη αυτονομία αποτελεί επίσης τροχοπέδη για την ανάπτυξη της έννοιας καθώς σταδιακά δημιουργεί στο άτομο εξάρτηση, μια αίσθηση μη ικανότητας, μια πιθανή αίσθηση ευαλωτότητας και τελικά έναν ελλειμματικό εαυτό, ο οποίος βρίσκεται πιο κοντά στην αποτυχία παρά στην επιτυχία. Το αντίθετο της αυτοπεποίθησης!
Εμπόδιο στην ανάπτυξη της έννοιας συνιστά επίσης ο ετεροκαθορισμός των ανθρώπων από το περιβάλλον τους, με τη διαρκή αναζήτηση επιδοκιμασίας και αναγνώρισης, την έκφραση μια συμπεριφοράς που τείνει στην υποτακτικότητα και καταλήγει στην ταμπέλα του «ικανού αλλά μη αυτόνομου» ή αλλιώς «αποτελεσματικό πιόνι». Το αντίθετο της αυτοπεποίθησης!
Ας αναλογιστεί ο καθένας σε ποιον θα ανέθετε μια εργασία….Θα ψάχναμε κάποιον που εμπιστευόμαστε γιατί το έχει ξανακάνει! Αυτό το στοιχείο αναζητούμε και από τον εαυτό μας. Όσο πιο συχνά ενεργοποιείται και κάνει πράγματα, τόσο πιο πιθανό είναι να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Για να συμβεί αυτό θα χρειαστεί να τον δοκιμάσει, να καταλάβει ότι μπορεί, ότι είναι ικανός και θα τα καταφέρει. Από μόνος του……!
Γιάννης Ζαρώτης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε ΠερισσότεραΜοντέλα ανάπτυξης Αθλητών
Η ανάπτυξη των αθλητών, ως προς την πορεία τους στον αθλητισμό, ξεκινά από τη στιγμή που θα εισέλθουν σε ένα οργανωμένο αθλητικό πλαίσιο, το οποίο δομείται με διαφορετικούς κατά περίπτωση στόχους. Στο πλαίσιο αυτό καλλιεργείται η σωματική ικανότητα των αθλητών, η ενδοπροσωπική και διαπροσωπική τους ικανότητα και δίνεται βαρύτητα στην περαιτέρω εξέλιξη της γνωστικής τους λειτουργίας.
Τα προγράμματα ανάπτυξης διεθνώς βασίζονται σε ένα συγκεκριμένο πλάνο, με καθορισμένες ενέργειες και στόχους. Η «επιλογή» των αθλητών πραγματοποιείται με βάση ανθρωπομετρικούς, κινητικούς ή ψυχοπνευματικούς παράγοντες. Οι στόχοι για την επιλογή, αντίστοιχα ποικίλουν: Αν είναι η απόδοση, τότε το πλαίσιο θα δώσει την ευκαιρία στους πιο «ταλαντούχους» να αναπτυχθούν και να αναδειχθούν. Αν είναι η εκπαίδευση των παιδιών και η συμβολή στη γενικότερη ανάπτυξή τους, τότε στόχος για την εκάστοτε προσπάθεια είναι να συμβάλλει στη διαδικασία ωρίμανσης του αθλητή και να του προσφέρει στοιχεία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας, θέτοντας τις βάσεις παράλληλα για την μακροχρόνια παραμονή του στο αθλητικό περιβάλλον.
Η δέσμευση και η παραμονή των αθλητών στο αθλητικό περιβάλλον συνδέεται με την ομαλή εξέλιξη και προσαρμογή του στα στάδια της αθλητικής τους ανάπτυξης, στοιχεία που θα καθορίσουν την καριέρα τους τόσο σε χρονική διάρκεια όσο και σε προσωπική ικανοποίηση.
Τα στάδια ανάπτυξης των αθλητών αποτελούν μέρος της διεθνούς βιβλιογραφίας, περιγράφοντας τη διαφορετικότητα των αναγκών των αθλητών ανά αναπτυξιακό επίπεδο. Οι αθλητές των μικρότερων ηλικιών αναζητούν περισσότερη θετική στάση, ασφάλεια και αποδοχή από τους προπονητές και εκείνοι με τη σειρά τους διαμορφώνουν τη στάση τους με στόχο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των αθλητών τους. ανάλογα διαφορετικές ανάγκες προβάλλονται από τους μεγαλύτερους σε ηλικία αθλητές.
Τα μοντέλα ανάπτυξης αθλητών που έχουν προταθεί και εφαρμόζονται διεθνώς, συνοψίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες με εστίαση στην διαφορετική επιδίωξη/στόχο του εκάστοτε μοντέλου. Αναφέρονται τα μοντέλα πρώιμης εξειδίκευσης, όπου σαφής επιδίωξη είναι η απόδοση σε μικρή ηλικία (10-12 ετών) και εκείνα της ανάπτυξης μακρόχρονης διάρκειας, όπου επιδίωξη αποτελεί η παραμονή και η ευχαρίστηση των παιδιών στο αθλητικό περιβάλλον, ενώ η μέγιστη απόδοσή τους τοποθετείται σε μεγαλύτερη ηλικία (16-18 ετών).
Το Μοντέλο Πρώιμης εξειδίκευσης εστιάζει στην προπόνηση και στην εκμάθηση δεξιοτήτων, απαιτεί εξειδίκευση σε ένα και μοναδικό άθλημα από μικρή ηλικία, προβάλλει την ανάπτυξη σωματικής δομής και φυσικής κατάστασης και βασίζεται αρκετά στην επιλογή «ταλαντούχων» αθλητών. Αθλήματα που υιοθετούν το μοντέλο είναι η γυμναστική, το καλλιτεχνικό πατινάζ, η κολύμβηση και οι καταδύσεις. Τα αποτελέσματα των ερευνών, αξιολογώντας το μοντέλο, αναφέρουν υψηλό επίπεδο επιδεξιότητας σε μικρή ηλικία αλλά και μεγάλες πιθανότητες αποχώρησης (drop out) από τον αθλητισμό στην ηλικία των 12-14 ετών. Ταυτόχρονα, το 98% όσων εξειδικεύτηκαν νωρίς δεν έφτασαν ποτέ στο υψηλότερο επίπεδο!
Το Μοντέλο Ανάπτυξης Μακρόχρονης Διάρκειας διαιρείται σε τρία διαφορετικά στάδια, με το πρώτο στάδιο (ηλικίες 5-12 ετών) να εστιάζει στο παιχνίδι. Εδώ δομούνται έννοιες βασικές για την μετέπειτα εξέλιξη του αθλητή, όπως η σημασία της δουλειάς και τα αποτελέσματά της, η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και της αποδοχής. Το παιδί δεν έχει επιλέξει ακόμη ένα σταθερό άθλημα κάτι που πραγματοποιείται στο επόμενο στάδιο, αυτό της εξειδίκευσης (ηλικίες13-16 ετών). Το τελευταίο στάδιο ονομάζεται στάδιο της επένδυσης και περιλαμβάνει ηλικίες από 16 και άνω, οπότε και έχει «αναπτυχθεί» ο επαγγελματίας αθλητής. Οι έρευνες για την αξιολόγηση του μοντέλου αναφέρουν «μετάθεση της υψηλής απόδοσης» στην ενήλικη ζωή, μακροχρόνια παραμονή των αθλητών στο περιβάλλον του αθλητισμού, πολύπλευρη ανάπτυξη, υψηλό κίνητρο και επιθυμία καθώς και μεγαλύτερες πιθανότητες ανάδειξης σε υψηλού επιπέδου αθλητή. Έρευνες στην πρώην Σοβιετική Ένωση έδειξαν ότι η ποικιλία αθλημάτων σε μικρή ηλικία βοηθά στην επίτευξη σε υψηλό επίπεδο καθώς και ότι κολυμβητές που εξειδικεύτηκαν σε μεγαλύτερη ηλικία είχαν περισσότερες επιτυχίες σε υψηλό επίπεδο από εκείνους που εξειδικεύτηκαν σε μικρότερη ηλικία.
Τα μοντέλα που προτείνονται διαφοροποιούνται εμφανώς, δεν χαρακτηρίζονται ως «καλά» ή μη, έχουν απλώς διαφορετικούς στόχους. Η επιλογή του κάθε μοντέλου θα χρειαστεί αφενός μεν να έχει σταθερή δομή και πλάνο, αφετέρου δε να έχουν ληφθεί υπόψη οι συνέπειες και οι επιδράσεις του κάθε μοντέλου στην περαιτέρω ανάπτυξη των αθλητών.
Μάθετε ΠερισσότεραΜιλώντας για ανάπτυξη Αθλητών
Το πλαίσιο του αθλητισμού προβάλλεται ως ένας χώρος όπου τα παιδιά, από μικρή ηλικία, έχουν την δυνατότητα να καλλιεργήσουν, να αναπτύξουν, να υιοθετήσουν στάσεις και συμπεριφορές. Αναζητούν την κοινωνικοποίηση, επιδιώκουν τον αυτοπροσδιορισμό τους, δομούν την αυτοεκτίμησή τους και κυρίως, διασκεδάζουν. Είναι αδύνατο για ένα παιδί σε μικρή ηλικία και στην πρώτη του επαφή με το χώρο του αθλητισμού, να βρει μόνο του την πορεία του, να «δει» τον εαυτό του ως μελλοντικό αθλητή, να βρει τον τρόπο να εξελιχθεί, χωρίς τη βοήθεια του περιβάλλοντός του. Η ευθύνη για την ανάπτυξη του αθλητή σε μικρές ηλικίες δεν είναι δική του, αλλά όλων των υπολοίπων που δραστηριοποιούνται στο χώρο.
Μιλώντας για ανάπτυξη αναφερόμαστε στην παροχή όσο το δυνατόν περισσότερων εφοδίων και ερεθισμάτων προς τον αθλητή, για την περαιτέρω καλλιέργειά του. Η δημιουργία ενός πλαισίου όπου το κάθε παιδί μπορεί να αποκομίσει οφέλη, συναισθηματικά και πνευματικά. Αυτός είναι ο ρόλος ενός σωματείου, συλλόγου, ομίλου, ο οποίος «εξασφαλίζει» ένα περιβάλλον ασφαλές, δομημένο, με σκοπό να δώσει σε κάθε νεαρό αθλητή την ευκαιρία να εξελιχθεί. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι όλα τα παιδιά θα είναι μελλοντικοί επαγγελματίες με πρωταγωνιστικό ρόλο στον αθλητισμό, ίσως να μην είναι τελικά και αυτός ο στόχος. Ωστόσο, θα μπορεί «να δει» τον εαυτό του μελλοντικά ως ένα ενήλικα, ο οποίος από την ενασχόλησή του στον αθλητισμό βίωσε ευχάριστα συναισθήματα και κέρδισε αυτό που ο ίδιος επέλεξε να κερδίσει, ικανοποίηση και θετικό συναίσθημα.
Μιλώντας για ανάπτυξη αναφερόμαστε στη δημιουργία ενός πλαισίου, οργανωμένου και λειτουργικού, με κέντρο τον αθλητή. Ευθύνη του συλλόγου, σωματείου, ομίλου είναι αναπτύξει το πλάνο πάνω στο οποίο θα εξελιχθεί η διαδικασία ανάπτυξης των αθλητών.
Μιλώντας για ανάπτυξη αναφερόμαστε στη σημαντικότατη παρουσία των προπονητών. Αποτελούν για τους αθλητές το πρότυπο στο χώρο και πολύ πιο εύκολα υιοθετούνται πρότυπα που έχουν να κάνουν με χώρους επίτευξης και διασκέδασης! Οι προπονητές εκπαιδεύονται, δραστηριοποιούνται, προσαρμόζονται στις ανάγκες των αθλητών και της ηλικίας τους. Η εκπαίδευσή τους περιλαμβάνει την αποδοχή της ευθύνης τους, το σεβασμό προς τα παιδιά-αθλητές, την κατανόηση των υποχρεώσεών τους, την προσαρμογή τους στα δεδομένα της κάθε εποχής. Αποκτούν στάσεις και συμπεριφορές που ανταποκρίνονται σε κάθε ηλικία των παιδιών ξεχωριστά καθώς η κάθε ηλικιακή ομάδα αναζητά και ενεργοποιείται με διαφορετικά στοιχεία.
Μιλώντας για ανάπτυξη αναφερόμαστε στην ευαισθητοποίηση των γονέων. Ο ρόλος τους, οι επιδιώξεις τους, η στάση τους απέναντι στους αθλητές, είναι στοιχεία τα οποία καλούνται να πραγματευθούν. Αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό, ως προς την επίδραση του περιβάλλοντος προς τα παιδιά, και θα χρειαστεί αν μη τι άλλο, να εκπαιδευτούν για να συμβάλλουν προς την ανάπτυξη των παιδιών. Συνδέονται συναισθηματικά με τα παιδιά τους όσο κανείς άλλος, έχουν κάθε δικαίωμα να συμμετέχουν στο πλαίσιο του αθλητισμού, στο νοητό χώρο που τους αναλογεί. Είναι αρκετές οι φορές που «ξεπερνούν τα όρια», είτε θετικά είτε αρνητικά, δεν είναι όμως αρκετές οι φορές που «ενημερώθηκαν» για την ενδεδειγμένη στάση τους προς τα παιδιά.
Μιλώντας για ανάπτυξη αναφερόμαστε σε πολύπλευρη ανάπτυξη. Ο αθλητής δεν είναι μόνο αθλητής. Είναι παιδί που κάνει αθλητισμό! Η γνωστική του εξέλιξη, η συναισθηματική του ανάπτυξη, η βιολογική του υπόσταση ανά ηλικία συνυπολογίζονται, εκτιμώντας τις ανάγκες του. Τοποθετείται στο κέντρο του αθλητισμού, ως πρωταγωνιστής, ως «εκείνος» που «δείχνει» στους υπόλοιπους την πορεία εξέλιξής του. Του είναι αρκετό να γίνεται καλύτερος, να διασκεδάζει αυτό που κάνει, να κερδίζει ενίοτε αλλά και να χάνει και να απογοητεύεται. Γιατί αυτό που κάνει είναι δικό του και όλα τα παραπάνω στοιχεία συμβάλλουν στην ανάπτυξή του!
Μιλώντας για ανάπτυξη των αθλητών αναφερόμαστε σε ανάπτυξη ανθρώπων. Ο χαρούμενος και ευτυχισμένος ενήλικας είναι πολύ πιο πιθανόν να αποτελεί τον αυριανό επιτυχημένο αθλητή.
Μάθετε ΠερισσότεραΗ Υπερπροστατευτική στάση των γονέων
Η συμβολή των γονέων στην ανατροφή των παιδιών είναι τόσο απαραίτητη όσο και καθοριστική στην μετέπειτα εξέλιξη των παιδιών. Η στάση των γονέων απέναντι στα παιδιά, θα συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην εφηβική και ενήλικη συμπεριφορά τους. Ζητώντας από τα παιδιά υπευθυνότητα και πρωτοβουλία,εμπιστοσύνη στον εαυτό και αποφασιστικότητα, τόλμη και δυναμισμό, περιγράφουμε ένα παιδί, το οποίο έχει ανατραφεί σε περιβάλλον υποστήριξης μεν, όχι όμως υπερπροστατευτικό. Υπερπροστατευτικός θεωρείται ο γονέας ο οποίος κινείται διαρκώς «γύρω» από το παιδί, βάζει κανόνες και διατυπώνει απαγορεύσεις, με σκοπό να το προστατεύσει από ένα περίγυρο φαινομενικά επικίνδυνο.
Η αιτία της συγκεκριμένης συμπεριφοράς σχετίζεται με την ανησυχία του ίδιου του γονέα για το αν είναι επαρκής στο ρόλο του, με τα δικά του παιδικά βιώματα, τα οποία δεν περιελάμβαναν τη φροντίδα που θα ήθελε ή και ο ίδιος έχει ανατραφεί σε ανάλογο περιβάλλον και «κληροδοτεί» τη στάση του. Ο ίδιος ο γονέας, θέλοντας να αιτιολογήσει τη στάση του, προβάλει την επικινδυνότητα του περιβάλλοντος και τις διαρκείς «απειλές» που υπάρχουν για το παιδί, απειλές και κίνδυνοι που, ωστόσο, δεν τελειώνουν ποτέ.
Ειδικότερα στο περιβάλλον του αθλητισμού ο υπερπροστατευτικός γονέας «βλέπει» και «προβλέπει» συνομωσίες εναντίον του παιδιού, προβάλλει την κούραση ως απειλητική για τον νεαρό αθλητή, ανησυχεί για τραυματισμούς και άσχημες συμπεριφορές, φοβάται μήπως ο αθλητής αποτύχει και δεν μπορεί να το ξεπεράσει.
Πως θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από κάποιον να είναι αγωνιστικός και μαχητικός στο πλαίσιο του αγώνα, ενώ στην καθημερινότητά του, τόσο αθλητικά όσο και υπό τις άλλες του ιδιότητες, ζει υπερπροστατευμένος;
Οι επιπτώσεις της υπερπροστατευτικής στάσης των γονέων οδηγούν στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από ό,τι οι ίδιοι θα ήθελαν. Το παιδί αδυνατεί να αναπτύξει βασικές κινητικές δεξιότητες (μη, θα πέσεις), κοινωνικές δεξιότητες, καθώς κάποιος άλλος το «εκπροσωπεί» στις παρέες και τις διαλέγει ταυτόχρονα, αλλά και συναισθηματικά, ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης δύσκολων και επίπονων καταστάσεων.
Η υπερπροστατευτικότητα πρωτογενώς εξασφαλίζει υγεία και ακεραιότητα, δευτερογενώς ωστόσο και μακροπρόθεσμα οδηγεί σε ευαλωτότητα και αίσθηση ανικανότητας, ακόμη και για τις βασικές καθημερινές ασχολίες.
Στο περιβάλλον του αθλητισμού το παιδί μαθαίνει να του λύνουν τα προβλήματά του πριν καν ακόμη εμφανιστούν, να αποφεύγει δυσάρεστες καταστάσεις και συναισθήματα, να καθοδηγείται και να νιώθει ασφαλές, μέσα από την μόνιμη παρουσία των «άλλων». Οι «άλλοι» ωστόσο δεν είναι εφικτό να είναι πάντα εκεί, όπως στο πλαίσιο του αγώνα, όπου ο αθλητής θα «υποχρεωθεί» να αγωνιστεί μόνος του.«Προετοιμαζόμαστε όλοι μαζί, για να αγωνιστείς μόνος σου!». Ακούγεται και είναι άδικο για τον ίδιο το νεαρό αθλητή….
Όσο για την «ενδεδειγμένη» στάση των γονέων: Οι δύο πόλοι περιλαμβάνουν από τη μία την υπερπροστατευτικότητα και από την άλλη την αδιαφορία. Τοποθετώντας τη στάση τους στο ενδιάμεσο, η επίδραση στην μετέπειτα συμπεριφορά των παιδιών δεν θα είναι, τουλάχιστον, ακραία….
Τα παιδιά θα χρειαστεί να υποστηριχθούν για να αναπτυχθούν, να ρισκάρουν για να κερδίσουν, ναπροσπαθήσουν για να βιώσουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό. Να ενθαρρυνθούν για να δοκιμάσουν αυτό που μετέπειτα θα το αναζητήσουν ως «ανεξαρτησία», όντες ταυτόχρονα και αυτόνομοι, τουλάχιστον συναισθηματικά!
Γιάννης Ζαρώτης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε ΠερισσότεραΣυνέντευξη στο World-Budo.gr
Καλησπέρα σας κ. Ζαρώτη, κατ’ αρχάς θα θέλαμε να μας ενημερώσετε σχετικά με την αθλητική ψυχολογία, τι ακριβώς είναι η αθλητική ψυχολογία;
Η Αθλητική Ψυχολογία είναι ένας τομέας εξειδίκευσης της επιστήμης της Ψυχολογίας στο περιβάλλον του αθλητισμού. Σκοπός της είναι σε πρώτη φάση να βοηθήσει τον εκάστοτε αθλητή, οποιασδήποτε ηλικίας, στην αντιμετώπιση προβλημάτων στο περιβάλλον του αθλητισμού, τα οποία τον καθιστούν δυσλειτουργικό. Στην περίπτωση αυτή αναφερόμαστε στη θεραπευτική πλευρά της Αθλητικής Ψυχολογίας. Ως σκοπός αναφέρεται επίσης η μεγιστοποίηση της απόδοσης του αθλητή, βοηθώντας τον να γνωρίσει τον εαυτό του και να αξιοποιήσει το δυναμικό του.
Η Αθλητική Ψυχολογία ασκείται από Ψυχολόγους με ειδίκευση στον αθλητισμό (Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών), και είναι ανάλογη άλλων ειδικεύσεων της Ψυχολογίας όπως είναι η Σχολική Ψυχολογία, η Ψυχολογία της Υγείας κ.ά. Ο Αθλητικός Ψυχολόγος εφαρμόζει τις μεθόδους της προσέγγισης που έχει διδαχθεί, αναγνωρίζοντας κατά πρώτον τον αθλητή ως άτομο και κατ’ επέκταση ως αθλητή, με το πλεονέκτημα ότι έχει σφαιρική εικόνα του αθλητικού περιβάλλοντος, αναφορικά σε κανονισμούς αλλά και στον τρόπο λειτουργίας του.
Πότε περίπου αναγνωρίζεται ως ένας μοναδικός κλάδος της ψυχολογίας και ποια είναι τα αίτια που οδήγησαν σε αυτή την διάκριση κατά την δική σας άποψη;
Διεθνώς αναφέρεται ως κλάδος της Ψυχολογίας, ωστόσο δεν είναι αναγνωρισμένη ως ξεχωριστός τομέας. Παραμένει σε πολλές χώρες η σύνδεσή της με τις επιστήμες της Φυσικής Αγωγής καθώς από εκεί δημιουργήθηκε σε πρώτη φάση. Αναπτύχθηκε κυρίως στα μέσα του προηγούμενου αιώνα σε χώρες όπως η πρώην ΕΣΣΔ, η Ρουμανία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ, με σκοπό τη βελτίωση της απόδοσης των αθλητών, αναγνωρίζοντας τον πνευματικό/συναισθηματικό παράγοντα ως κυρίαρχο στη λειτουργία του αθλητή-ανθρώπου. Παγκοσμίως, όσα κέντρα αθλητισμού υφίστανται, έχουν ενσωματώσει αρκετούς συναδέλφους οι οποίοι ασχολούνται, τόσο ερευνητικά όσο και πρακτικά, με τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των αθλητών και την παράλληλη υποστήριξή του στην αθλητική δραστηριότητα.
Ποια είναι υφιστάμενη κατάσταση της αθλητικής ψυχολογίας ως επιστήμης διεθνώς και στην πατρίδα μας;
Τα τελευταία 20 χρόνια η Αθλητική Ψυχολογία αποτελεί για αρκετές χώρες, αναπόσπαστο κομμάτι της γενικότερης προετοιμασίας των αθλητών. Στη χώρα μας, ο τομέας αναπτύσσεται σταδιακά, στηριζόμενος κυρίως σε προσωπικές πρωτοβουλίες παραγόντων και προπονητών, οι οποίοι αναζητούν τις υπηρεσίες του Ψυχολόγου. Επίσης, πραγματοποιούνται μεμονωμένες προσπάθειες συναδέλφων να «ορίσουν» τον κλάδο και να αποσαφηνίσουν τους στόχους του αλλά και τη διαδικασία λειτουργίας του. Αρκετές ομάδες, σύλλογοι, όμιλοι και μεμονωμένοι αθλητές αναζητούν την υποστήριξη και τη συνεργασία, αποσκοπώντας τόσο στην απόδοση όσο και στη διαχείριση των καθημερινών αναγκών του χώρου.
Ποια είναι η σχέση του αθλητικού ψυχολόγου με την ελληνική αθλητική κοινότητα αλλά και ποια θα έπρεπε πιθανόν να είναι;
Στην παρούσα φάση οι σύλλογοι δραστηριοποιούνται σταδιακά και ο ρόλος του Αθλητικού Ψυχολόγου αρχίζει να προβάλλεται και να αναγνωρίζεται. Στην καθιέρωσή του ρόλου γενικά, αλλά και στην προσωπική εξέλιξη του καθενός που δραστηριοποιείται στο χώρο, συμβάλλουν τόσο η εκπαίδευση όσο ο σεβασμός που δείχνει στο αντικείμενο και στις συνεργασίες του.
Πως συμβάλει ο αθλητισμός στην ψυχική διαμόρφωση ενός νέου ατόμου αλλά και σε έναν ενήλικο;
Ο αθλητισμός είναι ένα κομμάτι που τοποθετείται στο παζλ της «αναπτυσσόμενης» αυτοεκτίμησης. Το πλεονέκτημα όσων κάνουν αθλητισμό είναι το γεγονός ότι έχουν βρει ένα τομέα στο οποίο τα καταφέρνουν και διασκεδάζουν και ταυτόχρονα αναπτύσσουν την «θετική» τους εικόνα, για τον εαυτό τους κατά πρώτο λόγο. Παράλληλα, η σύνδεση με τους συναθλητές, ο τρόπος διαχείρισης και προσπάθειας, είναι στοιχεία που αποκομίζουν οι αθλητές από το περιβάλλον τους. Διατηρούμε ωστόσο την πεποίθηση ότι ο αθλητισμός δεν είναι a priori θετικός στην ανάπτυξη του ατόμου. Όπως και όλες οι έννοιες της καθημερινής μας ζωής, έτσι και ο αθλητισμός, αποκτά την εικόνα που εμείς του δίνουμε, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουμε σ΄αυτόν. Ενώ ξεκινάμε κάποιες φορές να αποκομίσουμε οφέλη, η διαρκής αναζήτηση της νίκης με κάθε κόστος και η εν τέλει διατάραξη της προσωπικής ηρεμίας καθιστούν κάποιες φορές τον αθλητισμό έννοια αρνητική.
Ποια είναι τα ιδιαίτερα ψυχικά χαρακτηριστικά που αναπτύσσουν οι πολεμικές τέχνες και τα μαχητικά αθλήματα
Η προέλευση των μαχητικών αθλημάτων «φέρνει» μαζί της σε μεγάλο βαθμό την έννοια του σεβασμού και της αποδοχής. Ενώ σε πολλά αθλήματα υφίστανται φαινόμενα ρατσισμού και διακρίσεων, στα μαχητικά αθλήματα σπανίζουν, έχοντας ακριβώς «δικαιολογήσει» την τάση τους για καλλιέργεια του σεβασμού προς τον εαυτό και τους άλλους. Ταυτόχρονα, λόγω της δυναμικής τους, δίνουν σε πολλά παιδιά που συμμετέχουν σε μαχητικά αθλήματα, την αίσθηση του δυνατού, εκείνου που μπορεί τουλάχιστον να προφυλάξει τον εαυτό του, έννοια πολύ σημαντική για την μετέπειτα εξέλιξη των παιδιών, χωρίς βέβαια να είναι και η μοναδική απαραίτητη. Ως ιδιαίτερο στοιχείο, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την αυταπάρνηση σε αθλητές των μαχητικών αθλημάτων, την ανοχή δηλαδή των δυσάρεστων συναισθημάτων, σε χρονικό διάστημα περισσότερο από όσο μπορεί να το ανεχθεί ο «μέσος» άνθρωπος.
Ποια είναι τα μοναδικά χαρακτηριστικά που διαπιστώνονται σε άτομα που διακρίνονται σε επίπεδο πρωταθλητισμού;
Οι αθλητές που κινούνται στα όρια του πρωταθλητισμού είναι άτομα που αφιερώνουν μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους σε ό,τι κάνουν. Πρωταθλητές είναι για τον τρόπο που λειτουργούν κυρίως και όχι απαραίτητα και μόνο για το ότι είναι ενίοτε πρώτοι. Δηλώνουν υψηλή δέσμευση, προγραμματισμό και συναισθηματική προσαρμοστικότητα στην καθημερινότητά τους.
Μπορούν να αναπτυχθούν αυτά σε σημαντικό βαθμό;
Όλα τα στοιχεία μπορούν να αναπτυχθούν σε ένα άτομο, ακόμη και εκείνα τα οποία «απέφυγε» συστηματικά καθ’ όλη τη διάρκεια της μέχρι στιγμής εξέλιξής του. Το βασικό στοιχείο είναι η επιθυμία, χωρίς επιθυμία δεν αναπτύσσεται ο αθλητής. Ο Μοχάμεντ Άλι τόνισε ότι «ικανότητα μπορώ να αποκτήσω δουλεύοντας, επιθυμία όμως όχι». Είναι το σημαντικότερο στοιχείο και φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις να χαρακτηρίζει τους υψηλού επιπέδου αθλητές. Σκοπός των προπονητών, των γονέων και όσων δραστηριοποιούνται στο χώρο του αθλητισμού είναι να συμβάλλουν στη διαμόρφωση περιβάλλοντος, το οποίο θα δώσει στο νεαρό αθλητή τη δυνατότητα να αναπτύξει την επιθυμία του.
Μέσα στον αθλητισμό βρίσκεται πάντα και η αποτυχία, πως λειτουργεί στην ψυχική κατάσταση ενός αθλητή και ποια είναι τα βασικά βήματα για μην την φοβάται;
Η αποτυχία βιώνεται από τους αθλητές ως μια αρνητική συνέπεια της ήττας, αποτελεί δε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία άγχους των αθλητών, καθώς πολλοί φοβούνται τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν. Όσο πιο γρήγορα αποδεχθεί ο αθλητής την αποτυχία του και ταυτόχρονα βρει ένα τρόπο να την μετατρέψει σε επιμονή και προσπάθεια για την «επόμενη φορά» τόσο περισσότερο «ωφέλιμη» θα τείνει να είναι για τον ίδιο. Είναι κατάσταση που εγείρει αρνητικά συναισθήματα, καθιστά τον αθλητή παθητικό και χωρίς ενέργεια και εκεί έγκειται η δυσκολία της «επαναφοράς».
Ποια είναι τα σημαντικότερα λάθη που κάνουν συνήθως οι προπονητές ως προς τους αθλητές τους;
Αυτό που είναι απαραίτητο για τους προπονητές, ώστε να αποφύγουν τα όποια λάθη τους είναι να αποδεχθούν τους αθλητές με τους οποίους συνεργάζονται. Να αποδεχθούν τη δυσκολία τους στην πραγματοποίηση των στόχων και την αδυναμία που πιθανόν να επιδείξουν ορισμένες φορές. Να παρέχουν υποστήριξη και βοήθεια και έχοντας γνώση ερευνών από το περιβάλλον του αθλητισμού, οι αθλητές θέλουν από τους προπονητές τους δύο βασικά στοιχεία: οδηγίες και ενθάρρυνση!
Πως ένας ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να λάβει κάποιες παραπάνω αλλά και πιο αξιόπιστες γνώσεις πάνω στην αθλητική ψυχολογία;
Υπάρχει η διεθνής κυρίως βιβλιογραφία αλλά και ιστοσελίδες για θέματα που άπτονται της Αθλητικής Ψυχολογίας. Παράλληλα, μπορεί κάποιος να αναζητήσει προσωπική επαφή με Ψυχολόγο που δραστηριοποιείται στο αθλητικό περιβάλλον, ώστε να λάβει πιο συγκεκριμένες πληροφορίες. Επίσης, πραγματοποιούνται σεμινάρια τα οποία προσφέρουν μια πρώτη ευαισθητοποίηση αναφορικά στον συγκεκριμένο τομέα.
Ποιες θα ήταν οι συμβουλές σας σε όσους αναζητούν την υποστήριξη ενός αθλητικού ψυχολόγου έτσι ώστε να βρουν ένα διαπιστευμένο συνεργάτη;
Αναζητώντας Ψυχολόγο συγκεκριμένης ειδίκευσης, ο καθένας επιλέγει αυτόν που πιστεύει ότι μπορεί να τον βοηθήσει με βάση τις σπουδές του και την εκπαίδευσή του. Είναι απαραίτητο ο Ψυχολόγος να διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, κάτι που δηλώνει ότι είναι αναγνωρισμένος και ταυτόχρονα έχει επενδύσει στο επάγγελμά του, θέλοντας να προσφέρει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις υπηρεσίες του.
Σας ευχαριστούμε πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης αυτής και ευχόμαστε μέσα στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης προσέγγισης του αθλητισμού σε όλα τα επίπεδα και από όλους μας να γίνει κατανοητή η μεγάλη σημασία της αθλητικής ψυχολογίας στην άθληση!
Μάθετε ΠερισσότεραΓονείς: από την Υποστήριξη στην Ασφάλεια
Ένα από τα στοιχεία που καθορίζουν την προσαρμογή ή όχι του ατόμου στο εκάστοτε περιβάλλον και ταυτόχρονα ορίζει την αντίδρασή του ως «αντίδραση άγχους», αποτελεί η αίσθηση της υποστήριξης, την οποία το άτομο θεωρεί ότι μπορεί να έχει. Η παροχή υποστήριξης αναφέρεται στη διαδικασία όπου το παιδί, από μικρή ηλικία, δραστηριοποιείται και προσπαθεί σε διάφορες καταστάσεις έχοντας την αίσθηση ότι, αν κάτι δεν πάει καλά, τότε μπορεί να «αναζητήσει» βοήθεια στο περιβάλλον του. Η ύπαρξη υποστήριξης δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αισθάνεται ασφαλές, ενώ ταυτόχρονα βιώνει και την αίσθηση της ικανότητας και της προσωπικής επάρκειας, μέσα από τη δυνατότητα να επιλέγει και να πραγματοποιεί τις επιλογές του.
Είναι αρκετές οι φορές, ωστόσο, όπου η υποστήριξη σε μια δραστηριότητα τείνει να γίνει «εκτέλεση από τους άλλους». Οι γονείς των νεαρών παιδιών, θέλοντας να βοηθήσουν όσο περισσότερο μπορούν, θέλοντας να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον και την αγάπη προς τα παιδιά, θέλοντας να εκφράσουν την αδιάλειπτη παρουσία τους προς τα παιδιά, πραγματοποιούν οι ίδιοι εν τέλει τη δραστηριότητα. Είναι από τις καταστάσεις όπου η αρχική θετική στάση και οι καλές προθέσεις, τείνουν να δίνουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θα θέλαμε!
Για να αισθάνεται κάποιος ασφαλής, θα χρειαστεί να κάνει τόσα πράγματα όσα χρειάζεται για να νιώσει ασφάλεια. Θα χρειαστεί να βιώσει την ικανότητά του, να κατανοήσει ότι μπορεί να εκτελέσει και να φέρει εις πέρας αρκετές δραστηριότητες, ότι αν προσπαθεί, έχει τη δυνατότητα να τα καταφέρει. Για να «εξασφαλίσει» την αίσθηση, χρειάζεται να δοκιμάσει μόνος του, να μοχθήσει και να κουραστεί, να στεναχωρηθεί και να βιώσει αρνητικά συναισθήματα. Όταν τελικά θα πετύχει, πέραν της ικανοποίησης και της χαράς για την επιτυχία του, θα «προσθέσει» ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της αίσθησης της προσωπικής του ασφάλειας.
Είναι διαφορετικό το να προσπαθώ έχοντας την αίσθηση ότι έχω υποστήριξη για το «τώρα και το μετά» της δραστηριότητας, από το να «αφήνω στους άλλους να το πραγματοποιήσουν».
Πολλές φορές θα χρειαστεί, κυρίως από τους γονείς, να δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να δοκιμάσουν καταστάσεις και δυνάμεις, παρέχοντας υποστήριξη και όχι «εκτελώντας» οι ίδιοι την δραστηριότητα για λογαριασμό των παιδιών τους. Θα ήταν ωφέλιμο και περισσότερο λειτουργικό για τα παιδιά να εκπαιδευτούν στο να ενεργοποιούνται, να προσπαθούν, να δοκιμάζουν, να επιλέγουν, να κρίνουν, καθώς αυτά τα στοιχεία θα χρειαστούν στην διάρκεια της εξέλιξής τους, περισσότερο ίσως από την παντοτινή βοήθεια των άλλων, η οποία δεν είναι και παντοτινά εφικτή!
Ζωή χωρίς ευθύνες, με πολλαπλές ανέσεις… Τι θα γίνει κάποιος σε αυτό το πλαίσιο ανάπτυξης; Το μήνυμα που λαμβάνει; «μπορείς να έχεις πολλά χωρίς να προσπαθείς ιδιαίτερα……..»
Γιάννης Ζαρώτης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε ΠερισσότεραΜύθοι στον αθλητισμό
Ο αθλητισμός, όπως και κάθε τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας, παρουσιάζει μια σειρά από «ανεξήγητα» φαινόμενα, καταστάσεις τις οποίες πολλές φορές μεγαλοποιούμε, υπερτονίζουμε ή τις αντιμετωπίζουμε ως εξαιρετικές, δημιουργώντας γύρω από αυτές ένα τεράστιο μύθο. Η διάσταση του «μύθου» εμφανίζεται σε περιπτώσεις έντονης δυσκολίας και σχετίζεται με «κρίσιμα» σημεία, προσωπικά «γούρια», «ψυχολογικά όρια».
Κλασικό παράδειγμα μύθου αποτελεί το «ψυχολογικό φράγμα», το οποίο αντιμετωπίζουν σχεδόν όλοι οι αθλητές κάποια στιγμή στην καριέρα τους. Αναφέρεται στην προσπάθεια να «σπάσει» κάποιος το ατομικό του ρεκόρ, να «κατέβει» για παράδειγμα τα 20 δευτερόλεπτα στο 200άρι, να περάσει το φράγμα των 5 μέτρων στο επί κοντώ, να σπάσει το όριο των 3 ωρών στο Μαραθώνιο. Οι αριθμοί στις προκείμενες περιπτώσεις και ο στόχος τον οποίο θέτουν οι αθλητές αποτελούν τα ψυχολογικά τους όρια. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο μεγαλοποιούν τον στόχο τους και τον φαντάζονται κάπως υπερβολικό και ξεχωριστό, δημιουργώντας γύρω του ένα «μύθο», με αρνητική επίδραση στην προσπάθειά τους, καθώς την έννοια του μύθου ακολουθεί «η στοιχειωμένη» επίδοση. Όταν «μυθοποιούμε» καταστάσεις, αισθανόμαστε «μικρότεροι» και πιο αδύναμοι απέναντι στην μεγαλοσύνη των γεγονότων.
Στον αθλητισμό υπάρχουν επίσης τα «κρίσιμα» σημεία, οι «κρίσιμοι» πόντοι, τα «κρίσιμα» χρονικά περιθώρια, τα οποία θεωρούμε ότι αποτελούν τους προπομπούς της εξέλιξης ενός αγώνα. Ένας πόντος, ακόμη και αν είναι το ματς μπολ στο τένις, είναι τόσο κρίσιμος όσο και οι υπόλοιποι πόντοι του αγώνα, οι οποίοι έχουν την ίδια βαρύτητα για την εξέλιξη του παιχνιδιού. Μεγαλώνοντας την κρισιμότητα αυξάνουμε τη συναισθηματική μας διέγερση και θα απολέσουμε σταδιακά τον έλεγχο.
Η έννοια του φαβορί αποτελεί ένα μύθο ακόμη στον αθλητισμό, καθώς για πολλούς καθορίζει εκ των προτέρων την εξέλιξη του αγώνα. Ο τρόπος με τον οποίο εκλαμβάνουν οι αθλητές τη λέξη και το ρόλο του «φαβορί», καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την επίδραση που μπορεί να έχει στους μετέχοντες στην αγωνιστική διαδικασία. Υπάρχουν φαινομενικά δύο θεωρήσεις της έννοιας «φαβορί»: Η θετική διάσταση του φαβορί αναφέρεται στον αθλητή, ο οποίος βιώνει την αίσθηση υπεροχής, αισθάνεται ικανός και προετοιμασμένος, αντλεί σιγουριά από τις επιτυχίες του παρελθόντος, εκείνες που του έδωσαν τη δυνατότητα να είναι το φαβορί. Η αρνητική διάσταση αναφέρεται στην «υποχρέωση» που δημιουργεί στον αθλητή να «ξανακερδίσει οπωσδήποτε», στη διαδικασία επιβεβαίωσης ενός άτυπου τίτλου. Η θετική ερμηνεία γεμίζει με αυτοπεποίθηση τον αθλητή, ενώ η αρνητική με άγχος και πίεση. Καμία από τις δύο ερμηνείες δεν δίνει τη νίκη ή την ήττα αλλά επιδρά στη συναισθηματική κατάσταση του αθλητή και κατ’ επέκταση στην απόδοσή του στον αγώνα.
Υπάρχουν αρκετοί μύθοι που είναι συνυφασμένοι με το κάθε άθλημα ξεχωριστά, όπως για παράδειγμα αυτό που λέγεται στη σφαιροβολία, ότι αν η πρώτη βολή είναι στα 18 μέτρα, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις στη συνέχεια είναι ένα μέτρο περισσότερο. Τέτοιου είδους μυθοπλασίες λειτουργούν στην επιστήμη της Ψυχολογίας ως «αυτό-εκπληρούμενες προφητείες»: πραγματοποιείται αυτό που πιστεύαμε ότι θα γίνει, επιβεβαιώνουμε, ίσως και χωρίς να το θέλουμε, τον εαυτό μας. Οι μύθοι είναι προσωπικά ανυπέρβλητα εμπόδια, τα οποία εμείς δημιουργούμε, εμείς καλλιεργούμε και διατηρούμε, συνεισφέροντας στην ενίσχυσή τους, άθελά μας. Η ενδεικνυόμενη στάση είναι να αντιμετωπίζει κανείς κάθε κατάσταση ξεχωριστά μεν, αλλά με την πραγματική της διάσταση δε. Η ρεαλιστική θεώρηση των πραγμάτων είναι το «αντίδοτο» στην διατήρηση των μύθων, μας αποτρέπει από το να ενισχύουμε τις ανασφάλειές μας, πιστεύοντας στην ύπαρξη υπερφυσικών δυνάμεων που συνωμοτούν για την προσωπική μας επιτυχία ή αποτυχία. Όπου υπάρχουν μύθοι υπάρχουν και θαύματα για τα οποία ο Αινστάιν είχε την εξής άποψη: «υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι, εκείνοι που πιστεύουν στα θαύματα και εκείνοι που τα δημιουργούν. Οι πρώτοι πιστεύουν στην τύχη και οι δεύτεροι στη σκληρή δουλειά».
Ζαρώτης Γιάννης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε Περισσότερα«Η πρώτη επαφή»
Η εισαγωγή του παιδιού στο περιβάλλον του αθλητισμού αποτελεί μια διαδικασία «παράξενη» για τα περισσότερα παιδιά, όσο τους κοστίζει συναισθηματικά, κυρίως, ο αποχωρισμός από τους γονείς. Το αθλητικό πλαίσιο, για πολλά παιδιά αποτελεί το πρώτο περιβάλλον κοινωνικής ένταξης, μετά την οικογένεια. Εκεί θα γνωρίσουν διαφορετικούς ανθρώπους, θα αλληλεπιδράσουν με άγνωστους προπονητές, θα κάνουν φίλους, με τη βοήθεια των οποίων θα αρχίσουν σταδιακά να δομούν βασικές έννοιες, όπως την αποδοχή και την αυτοεκτίμηση. Ο προπονητής των παιδιών, ο οποίος έχει αναλάβει το ρόλο να εισάγει τα παιδιά στο αθλητικό περιβάλλον, έχει μια παραπάνω ευθύνη, καθώς καλείται σε αρκετές περιπτώσεις να «μιμηθεί» συμπεριφορές των γονέων, να επιδείξει δεκτικότητα και ευχάριστη διάθεση, ώστε να δώσει στον νεαρό αθλητή την αίσθηση του ευχάριστου περιβάλλοντος, αναφερόμενος στο πλαίσιο του αθλητισμού. Είναι ο πρώτος άνθρωπος τον οποίο καλείται το παιδί να εμπιστευτεί, κάτι που μέχρι τώρα είχε περιοριστεί στους γονείς. Είναι ο άνθρωπος που θα μεταδώσει τόση σιγουριά και θετική διάθεση στο παιδί, ώστε να παραμείνει στο χώρο τώρα, αφήνοντας τους γονείς για λίγο, αλλά και στο μέλλον, επιλέγοντας το περιβάλλον του αθλητισμού, ως μια από τις κύριες δραστηριότητές του. Η «ευθύνη» της πρώτης επαφής αλλά και της συνέχισης της σχέσης, είναι στοιχεία τα οποία επωμίζεται ο προπονητής. Η στάση του θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την αίσθηση που θα αποκομίσει ο αθλητής στην πρώτη επαφή και αν «η αρχή αποτελεί το ήμισυ του παντός», τότε η ομαλή εισαγωγή και προσαρμογή του παιδιού θα συμβάλλει στην εμπλοκή του στο αθλητικό πλαίσιο.
Γιάννης Ζαρώτης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
Μάθετε Περισσότερα