Μοντέλα ανάπτυξης Αθλητών
Η ανάπτυξη των αθλητών, ως προς την πορεία τους στον αθλητισμό, ξεκινά από τη στιγμή που θα εισέλθουν σε ένα οργανωμένο αθλητικό πλαίσιο, το οποίο δομείται με διαφορετικούς κατά περίπτωση στόχους. Στο πλαίσιο αυτό καλλιεργείται η σωματική ικανότητα των αθλητών, η ενδοπροσωπική και διαπροσωπική τους ικανότητα και δίνεται βαρύτητα στην περαιτέρω εξέλιξη της γνωστικής τους λειτουργίας.
Τα προγράμματα ανάπτυξης διεθνώς βασίζονται σε ένα συγκεκριμένο πλάνο, με καθορισμένες ενέργειες και στόχους. Η «επιλογή» των αθλητών πραγματοποιείται με βάση ανθρωπομετρικούς, κινητικούς ή ψυχοπνευματικούς παράγοντες. Οι στόχοι για την επιλογή, αντίστοιχα ποικίλουν: Αν είναι η απόδοση, τότε το πλαίσιο θα δώσει την ευκαιρία στους πιο «ταλαντούχους» να αναπτυχθούν και να αναδειχθούν. Αν είναι η εκπαίδευση των παιδιών και η συμβολή στη γενικότερη ανάπτυξή τους, τότε στόχος για την εκάστοτε προσπάθεια είναι να συμβάλλει στη διαδικασία ωρίμανσης του αθλητή και να του προσφέρει στοιχεία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας, θέτοντας τις βάσεις παράλληλα για την μακροχρόνια παραμονή του στο αθλητικό περιβάλλον.
Η δέσμευση και η παραμονή των αθλητών στο αθλητικό περιβάλλον συνδέεται με την ομαλή εξέλιξη και προσαρμογή του στα στάδια της αθλητικής τους ανάπτυξης, στοιχεία που θα καθορίσουν την καριέρα τους τόσο σε χρονική διάρκεια όσο και σε προσωπική ικανοποίηση.
Τα στάδια ανάπτυξης των αθλητών αποτελούν μέρος της διεθνούς βιβλιογραφίας, περιγράφοντας τη διαφορετικότητα των αναγκών των αθλητών ανά αναπτυξιακό επίπεδο. Οι αθλητές των μικρότερων ηλικιών αναζητούν περισσότερη θετική στάση, ασφάλεια και αποδοχή από τους προπονητές και εκείνοι με τη σειρά τους διαμορφώνουν τη στάση τους με στόχο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των αθλητών τους. ανάλογα διαφορετικές ανάγκες προβάλλονται από τους μεγαλύτερους σε ηλικία αθλητές.
Τα μοντέλα ανάπτυξης αθλητών που έχουν προταθεί και εφαρμόζονται διεθνώς, συνοψίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες με εστίαση στην διαφορετική επιδίωξη/στόχο του εκάστοτε μοντέλου. Αναφέρονται τα μοντέλα πρώιμης εξειδίκευσης, όπου σαφής επιδίωξη είναι η απόδοση σε μικρή ηλικία (10-12 ετών) και εκείνα της ανάπτυξης μακρόχρονης διάρκειας, όπου επιδίωξη αποτελεί η παραμονή και η ευχαρίστηση των παιδιών στο αθλητικό περιβάλλον, ενώ η μέγιστη απόδοσή τους τοποθετείται σε μεγαλύτερη ηλικία (16-18 ετών).
Το Μοντέλο Πρώιμης εξειδίκευσης εστιάζει στην προπόνηση και στην εκμάθηση δεξιοτήτων, απαιτεί εξειδίκευση σε ένα και μοναδικό άθλημα από μικρή ηλικία, προβάλλει την ανάπτυξη σωματικής δομής και φυσικής κατάστασης και βασίζεται αρκετά στην επιλογή «ταλαντούχων» αθλητών. Αθλήματα που υιοθετούν το μοντέλο είναι η γυμναστική, το καλλιτεχνικό πατινάζ, η κολύμβηση και οι καταδύσεις. Τα αποτελέσματα των ερευνών, αξιολογώντας το μοντέλο, αναφέρουν υψηλό επίπεδο επιδεξιότητας σε μικρή ηλικία αλλά και μεγάλες πιθανότητες αποχώρησης (drop out) από τον αθλητισμό στην ηλικία των 12-14 ετών. Ταυτόχρονα, το 98% όσων εξειδικεύτηκαν νωρίς δεν έφτασαν ποτέ στο υψηλότερο επίπεδο!
Το Μοντέλο Ανάπτυξης Μακρόχρονης Διάρκειας διαιρείται σε τρία διαφορετικά στάδια, με το πρώτο στάδιο (ηλικίες 5-12 ετών) να εστιάζει στο παιχνίδι. Εδώ δομούνται έννοιες βασικές για την μετέπειτα εξέλιξη του αθλητή, όπως η σημασία της δουλειάς και τα αποτελέσματά της, η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και της αποδοχής. Το παιδί δεν έχει επιλέξει ακόμη ένα σταθερό άθλημα κάτι που πραγματοποιείται στο επόμενο στάδιο, αυτό της εξειδίκευσης (ηλικίες13-16 ετών). Το τελευταίο στάδιο ονομάζεται στάδιο της επένδυσης και περιλαμβάνει ηλικίες από 16 και άνω, οπότε και έχει «αναπτυχθεί» ο επαγγελματίας αθλητής. Οι έρευνες για την αξιολόγηση του μοντέλου αναφέρουν «μετάθεση της υψηλής απόδοσης» στην ενήλικη ζωή, μακροχρόνια παραμονή των αθλητών στο περιβάλλον του αθλητισμού, πολύπλευρη ανάπτυξη, υψηλό κίνητρο και επιθυμία καθώς και μεγαλύτερες πιθανότητες ανάδειξης σε υψηλού επιπέδου αθλητή. Έρευνες στην πρώην Σοβιετική Ένωση έδειξαν ότι η ποικιλία αθλημάτων σε μικρή ηλικία βοηθά στην επίτευξη σε υψηλό επίπεδο καθώς και ότι κολυμβητές που εξειδικεύτηκαν σε μεγαλύτερη ηλικία είχαν περισσότερες επιτυχίες σε υψηλό επίπεδο από εκείνους που εξειδικεύτηκαν σε μικρότερη ηλικία.
Τα μοντέλα που προτείνονται διαφοροποιούνται εμφανώς, δεν χαρακτηρίζονται ως «καλά» ή μη, έχουν απλώς διαφορετικούς στόχους. Η επιλογή του κάθε μοντέλου θα χρειαστεί αφενός μεν να έχει σταθερή δομή και πλάνο, αφετέρου δε να έχουν ληφθεί υπόψη οι συνέπειες και οι επιδράσεις του κάθε μοντέλου στην περαιτέρω ανάπτυξη των αθλητών.
Σχετικά Άρθρα
Επιτυχία: θέλω, πρέπει ή μπορώ;
Επιτυχία: θέλω, πρέπει ή μπορώ; Η φύση του ανθρώπου τον ωθεί συχνά στην...
Στόχοι στον Αθλητισμό: Γιατί οδηγούν στην Επιτυχία;
Ο στόχος στον αθλητισμό θεωρείται αυτονόητη διαδικασία. Οι αθλητές θέτουν στόχους...
Η Ψυχολογική Ορμή στο ποδόσφαιρο
16-8-2005 στην αθλητική εφημερίδα SPORTIME Ο τελικός του Champions...